نکته‌ای نویافته در دیوان خاقانی شروانی

author

احمد غنی‌پور ملکشاه دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مازندران

Abstract:

افضلالدّین بدیل خاقانی شروانی و نظامی گنجوی، دو تن از آن شاعران بزرگ و صاحب‌سبک هستند که بر بسیاری از شاعران بعد از خود تأثیر گذاشته‌اند. بخش عمده‌ای از اشعار خاقانی شروانی، ساده و روشن است، امّا درک خیلی از قصایدش برای افراد عادی و گاه درس‌خوانده، دشوار و دیریاب شده است. یکی از این دلایل، ساختن ترکیب‌های مختلف و به کار بردن اصطلاحات علوم گوناگون است، ولی آنچه بیش از همه، سروده‌های این شاعر را برای خوانندگان، سخت کرده است، استفاده از آیات قرآن، معارف اسلامی، داستان‌های پیامبران و به‌ویژه تلمیحات اسلامی نادر است که گاه سبب شده در برداشت از شعر او، راه خطا پیموده شود. تنوّع مایه‌های تلمیحی در حوزة داستان پیامبران، ناشی از وسعت اطّلاعات خاقانی در زمینة قرآن و تفسیر و حدیث و تنوّع مضمون‌های شعری و نیروی تخیّل اوست. وی در استفاده از داستان پیامبران و اشارات پندآموز در همان حدّی که قرآن بدان اشاره کرده است، اکتفا نکرده و به تفسیر قصص و اخذ آنها از منابع دیگر نیز پرداخته است. در این مقاله، تلاش می‌شود با استفاده از پژوهش‌های استادان و محقّقان، دو تلمیح نادر در دیوان خاقانی بررسی و تحلیلی شود.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

نکته ای نویافته در دیوان خاقانی شروانی

افضلالدّین بدیل خاقانی شروانی و نظامی گنجوی، دو تن از آن شاعران بزرگ و صاحب سبک هستند که بر بسیاری از شاعران بعد از خود تأثیر گذاشته اند. بخش عمده ای از اشعار خاقانی شروانی، ساده و روشن است، امّا درک خیلی از قصایدش برای افراد عادی و گاه درس خوانده، دشوار و دیریاب شده است. یکی از این دلایل، ساختن ترکیب های مختلف و به کار بردن اصطلاحات علوم گوناگون است، ولی آنچه بیش از همه، سروده های این شاعر را ب...

full text

استعاره‌های ترکیبی، گونه‌ای نویافته از استعاره در سروده‌های خاقانی شروانی

full text

تصحیح چند تصحیف و تحریف در دیوان خاقانی شروانی

خاقانی شروانی، شاعر نام‌آوری است که طرز سخن و غرابت کلامش، از دیرباز زبانزد خاصّ و عام بوده است. سخن خاقانی دارای ویژگی‌هایی نظیر استفاده‌ از اصطلاحات علوم مختلف، بازی‌های کلامی و ... است؛ چنان‌که کمتر پیش می‌آید خوانندۀ شعر او از مراجعۀ مکرّر به شرح‌ها و فرهنگ‌های لغت بی‌نیاز باشد. در گذر زمان و تحتتأثیر عواملی مانند بروز جنگ‌ها، آشفتگی‌ها و دیگر حوادث روزگار، نسخه‌های خطّی اصیل دیوان خاقانی، کم...

full text

نگاهی دوباره به فرهنگ لغات و ترکیبات دیوان خاقانی شروانی

پ مقالۀ حاضر به بررسی و نقد فرهنگ تحلیلی لغات و ترکیبات دیوان خاقانی شروانی نوشتۀ رسول چهرقانی منتظر می‌‌‌پردازد. پیش از انتشار این اثر، فرهنگ‌‌‌های نسبتاً موفق دیگری در مورد شعر خاقانی به چاپ رسیده‌اند و این فرهنگ کوشیده است تا نکاتی پیرامون مسائلی که احیاناً در آثار پیش مغفول مانده‌اند طرح نموده و پرتوی بر غموض موجود در شعر خاقانی بیفکند و از دشواری‌‌‌های آن ابهام‌‌‌زدایی نماید. در ای...

full text